Chronologie Olympische Moderne Vijfkamp en Militaire Vijfkamp: van 1916 tot nu
Op de Olympische Spelen uit de klassieke oudheid (776-393 v.C.) was het hoofdonderdeel de Pentatlon of Vijfkamp. Deze bestond uit: hardlopen, worstelen, verspringen, speerwerpen en discuswerpen. Degene die deze klassieke Vijfkamp won, werd gezien als Kampioen van de Spelen (Victor Ludorum, klik hier).
In 1896 initieerde baron Pierre de Coubertin in Athene de moderne Olympische Spelen. Daarbij werd besloten om, als opvolger van de klassieke Vijfkamp, vanaf 1912 een Moderne Vijfkamp in te stellen. Deze nieuwe Olympische discpline werd samengesteld op basis van de militaire basisvaardigheden aan het begin van de 20e eeuw: hardlopen, zwemmen, schieten, schermen en paardrijden (klik hier).
In 1916 besloot het Nederlandsch Olympisch Comité (NOC, thans NOC*NSF) om in samenwerking met de toenmalige Land- en Zeemacht (thans Defensie) de eerste vijfkamp voor officieren te organiseren. Daarbij werd het onderdeel paardrijden vervangen door handgranaatwerpen, opdat ook niet-bereden militairen konden deelnemen. Het zo ontstane alternatief voor de Moderne Vijfkamp werd Militaire Vijfkamp en later (van 1935 tot 2005) Nationale Vijfkamp genoemd: hardlopen, zwemmen, schieten, schermen en handgranaatwerpen (klik hier).
In 1931 stelde het NOC als stimulans en waardering voor deze zeer moeilijke combinatie van vijf sporten het Militaire Vijfkampkruis NOC (thans Nationale Vijfkampkruis NOC*NSF) in, dat met terugwerkende kracht vanaf 1916 werd verleend voor prestaties in de Militaire Vijfkamp (met handgranaatwerpen) en de Moderne Vijfkamp (met paardrijden) (klik hier).
In 1946 bleek dat de Moderne Vijfkamp niet langer een actuele weergave was van de militaire basisvaardigheden van na WO II en werd onder leiding van het zich in oprichting bevindende CISM een nieuwe, internationale Military Pentathlon ingesteld. Deze werd gebaseerd op de fysieke vaardigheidsproeven bij het Nederlandse leger: hardlopen, zwemmen, schieten, hindernisbaan en handgranaatwerpen. De eerste editie hiervan werd in 1947 georganiseerd voor Nederlandse, Belgische en Franse militairen (klik hier).
In 1959 droeg het NOC het Nationale Vijfkampkruis over aan de Nederlandse SportFederatie (NSF), waarna de NSF de onderscheiding in 1962 overdroeg aan de door generaal Charles Pahud de Mortanges opgerichte (voorganger van de) Stichting Sportonderscheidingen. Hij was een van Nederlands meest succesvolle Olympiërs en van 1946 tot 1961 bestuurslid en voorzitter van het NOC (klik hier).
In 1965 werden de fysieke vaardigheidsproeven bij het Nederlandse leger Zware Militaire Vaardigheid (ZMV) genoemd, waarvoor in 1976 een rood vaardigheidsembleem werd ingesteld: hardlopen, zwemmen, schieten, hindernisbaan en handgranaatwerpen (klik hier).
In 2005 gingen de Stichting Sportonderscheidingen en Defensie op initiatief van generaal Bram Zuidema, naar aanleiding van een voorstel uit 1965 van overste Leen Pfrommer, een hernieuwde samenwerking aan, op basis waarvan de Stichting Sportonderscheidingen sindsdien het Nationale Vijfkampkruis NOC*NSF en de merknaam Militaire Vijfkamp ter beschikking stelt voor de door Defensie georganiseerde voormalige ZMV. Daarna zijn in 2008 zowel de ZMV als de Nationale Vijfkamp uitgefaseerd (klik hier).
Aldus is de Moderne Vijfkamp sinds 1912 een Olympische discpline en ligt de oorsprong van de wereldwijd beoefende Militaire Vijfkamp sinds 1916 cq 1946 in Nederland.
Sinds 7 november 2021 wordt het Nationale Vijfkampkruis NOC*NSF niet langer verleend voor prestaties in de Olympische Moderne Vijfkamp of de Moderne Vijfkamp en kan deze uiterst bijzondere onderscheiding alleen nog worden behaald in de Militaire Vijfkamp.
Bronnen:
Notulen Bestuursvergaderingen en Algemene Ledenvergaderingen NOC 1912-1916
Gedenkboek bij het 25-jarig bestaan van het Nederlandsch Olympisch Comité 1912-1937, door C.A.W. Hirschman
Gouden Boek bij het 50-jarig bestaan van het Nederlandsch Olympisch Comité 1912-1962, door J. Cottaar
Vijftig Jaar Vijfkamp 1916-1966, door J. van Steeden
Archief Stichting Sportonderscheidingen: statuten, reglementen, eisen, wedstrijdprogramma’s en uitslagen 1916-heden
